Barszcz Sosnowskiego – roślina bardzo niebezpieczna.
Barszcz Sosnowskiego, to roślina, która jest bardzo niebezpieczna dla ludzi, a zwłaszcza dzieci. Kontakt z nią powoduje oparzenie skóry, podobne do oparzenia wrzątkiem, czego następstwem są ropne pęcherze gojące się nawet przez kilka lat. Powoduje przede wszystkim oparzenia skóry, ale w określonych sytuacjach może przyczynić się nawet do śmierci osoby, która miała z nią kontakt. Barszcz Sosnowskiego to inwazyjny chwast należący do rodziny selerowatych. Do Polski został sprowadzony z Kaukazu pod koniec lat 50-tych XX wieku. W czasach stalinowskich rozpoczęto jego uprawę na wielką skalę, ponieważ miał służyć jako pasza dla bydła, jednak niedługo potem zaprzestano jego uprawy. Stąd wzięła się potoczna nazw tej rośliny „zemsta Stalina”. Bardzo często rośnie w tych samych skupiskach, co barszcz olbrzymi, który jest równie niebezpieczny jak Sosnowskiego. Barszcz Sosnowskiego można pomylić z wyrośniętym koprem, ale jest od niego o wiele wyższy. To jedna z największa roślina tego typu na świecie. Osiąga wysokość 3 m, a w sprzyjających warunkach nawet 4–5 m. Jest to roślina dwuletnia. W pierwszym roku wyrastają rozłożyste rozety liściowe, w następnym długie pędy kwiatowe, które po wydaniu nasion (owoców) zamierają. Posiada zieloną głęboko bruzdowaną łodygę, o 3–6 międzywęźlach, która w dolnej części jest pokryta fioletowymi plamkami. Łodyga wewnątrz jest pusta, u podstawy osiąga grubość 8–12 cm. Wiosną roślina zazwyczaj nie wyróżnia się, w tym czasie łatwo ją pomylić z łopianem. W przeciwieństwie do łopianu, ma duże i szerokie blaszki liściowe (średnicy 150–200 cm), z głębokimi wrębami i haczykowatymi zakończeniami. Czerwiec i lipiec to okres gwałtownego wzrostu barszczu Sosnowskiego, zaczyna górować nad innymi roślinami i zakwita, kwiatostan jest wypukły. Kwiaty są białe, przypominają kwitnący koper, zebrane w gęsty baldach o średnicy do pół metra.
Zagrożenie dla zdrowia.
Barszcze Sosnowskiego i olbrzymi należą do najniebezpieczniejszych roślin w Polsce. We wszystkich częściach rośliny, w tym we włoskach gruczołowych na łodygach, liściach i korzeniach, znajduje się olejek eteryczny, zawierający m.in. związki kumarynowe – furanokumaryny, które w upalne, słoneczne dni zwłaszcza podczas kwitnienia i owocowania mogą wydostawać się w postaci aerozoli i osadzać się na skórze przebywających w pobliżu osób. Nawet krótki kontakt z tymi roślinami, 1–2 minuty, może powodować zapalenie skóry, powstawanie pęcherzy, prowadzić do poparzeń II i III stopnia. Następnie tworzą się niegojące rany i długo niezanikające blizny (miesiące, lata). Przez kilka kolejnych lat skóra jest nadwrażliwa na światło słoneczne, które nawet w małych dawkach może wywołać ciężkie oparzenia. Po poparzeniu skóra narażona jest na raka. Działanie to jest szczególnie niebezpieczne dla alergików i dzieci. Związki chemiczne zawarte w soku barszczu mogą wywoływać również obrażenia dróg oddechowych, nudności, bóle głowy, wymioty, a nawet uszkodzenia oczu. Barszcz Sosnowskiego jest szczególnie niebezpieczny w okresie kwitnienia i owocowania, kiedy odnotowuje się wysoką temperaturę powietrza. Wtedy nawet pośredni kontakt z tą rośliną może doprowadzić do poparzenia skóry, ponieważ związki furanokumarynowe wydostają się z barszczu w postaci oprysków i osadzają się na skórze osób przebywających w pobliżu.
Gdzie występuje barszcz Sosnowskiego?
Barszcz Sosnowskiego jest rośliną silnie zachwaszczającą teren. Szybko rośnie na małej powierzchni, ponieważ ma ogromną zdolność do regeneracji, a wielka ilość nasion znajdujących się w glebie sprawia, że roślina zachowuje zdolność do kiełkowania przez kilka lat. Można go spotkać w miejscach nieużytkowanych przez człowieka, czyli głównie na odłogach, łąkach i przy drogach. Rośnie także wzdłuż brzegów rzek i jezior, na polach uprawnych, pastwiskach, w ogrodach i parkach. Barszcz Sosnowskiego obecnie rośnie w każdym województwie, jego populacja z roku na rok wzrasta. Najwięcej jest go we wschodniej i centralnej części Polski – w województwie warmińsko-mazurskim i mazowieckim. W Polsce południowej, południowo-wschodniej i południowo-zachodniej występuje również dość powszechnie. Początkowo pojawiał się w siedliskach ruderalnych, jak np. przydroża, szlaki turystyczne, nieużytki, następnie zaczął występować na odłogach. Obecnie staje się bardzo kłopotliwy w leśnictwie i na niektórych użytkach zielonych, a niekiedy nawet polach uprawnych. Dojrzała roślina barszczu zajmuje powierzchnię do 4 m2, powodując zanikanie roślinności endemicznej stanowiącej element rodzimej bioróżnorodności.
Oparzenie barszczem Sosnowskiego.
Objawy oparzeń pojawiają się od 30 minut do 2 godzin od kontaktu z rośliną. Na siłę reakcji ma wpływ wrażliwość skóry poparzonej osoby, a także słoneczna pogoda, wysokie temperatury i duża wilgotność powietrza w tym także silne spocenie się. Związki chemiczne zawarte w soku barszczu Sosnowskiego mogą powodować: podrażnienia dróg oddechowych, nudności, wymioty, bóle głowy oraz zapalenie spojówek. W ciągu 24 godzin nasilają się objawy w postaci zaczerwienienia skóry i pęcherzy z surowiczym płynem. Stan zapalny utrzymuje się przez około 3 dni. Po tygodniu miejsca podrażnione ciemnieją i stan taki może utrzymywać się przez kilka miesięcy. Miejsca podrażnione na skórze zachowują wrażliwość na światło ultrafioletowe nawet przez kilka lat. Po tym okresie czasu mogą pozostać widoczne blizny.
Leczenie oparzenia barszczem Sosnowskiego.
Jeśli podejrzewasz, że miałeś styczność z barszczem, dokładnie przemyj zaatakowane miejsca wodą z mydłem i jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem. Pamiętaj, aby unikać słońca przez dwie doby. Poddanie oparzonej skóry działaniu promieni słonecznych zwiększa stan zapalny i ryzyko powstania bardziej widocznych blizn. Przy oparzeniu barszczem Sosnowskiego można stosować maści przeznaczone do leczenia suchych i łuszczących się zmian skórnych, które przeciwdziałają reakcjom alergicznym. Warto sięgnąć także po krem, który przyspiesza gojenie się oparzeń, owrzodzeń, likwiduje ból i uczucie swędzenia.
Metody zwalczania barszczu Sosnowskiego.
Wykonując wszelkie zabiegi związane ze zwalczaniem barszczu wymagane są szczególne środki ostrożności spowodowane wysoką toksycznością rośliny. Żadna cześć ciała nie może być narażona na bezpośredni kontakt z rośliną. Konieczne jest zakładanie kombinezonów, rękawic i okularów ochronnych.
Istnieje kilka metod likwidacji barszczu, podkreślić należy jednocześnie, że warunkiem osiągnięcia sukcesu jest połączenie kilku z nich. Zabiegi mające na celu usunięcie barszczu Sosnowskiego mogą być przeprowadzane następującymi metodami:
1. Metoda chemiczna polegająca na zastosowaniu herbicydów. Jest to obecnie najpopularniejszy sposób walki z chwastami. Wśród wielu dostępnych na rynku środków chemicznych szczególnie poleca się mieszankę preparatu Basta z Chwastoxem extra oraz Round-up. Pomijając negatywne skutki środowiskowe nadmiernego i niewłaściwego zastosowania herbicydów, mimo szerokiej gamy środków chemicznych ich użycie względem barszczu nie jest całkowicie skuteczne. Warunkiem likwidacji roślin jest bowiem zniszczenie szyjki korzeniowej i korzeni, a żaden z dotychczas badanych środków nie spowodował widocznych uszkodzeń tych części.
2. Metoda mechaniczna polegająca na ścinaniu całych roślin, bądź tylko pędów kwiatowych, w celu zapobiegnięcia wydaniu nasion. Metoda ta skutecznie ogranicza wytwarzanie nasion i ich rozsiewanie, jednak nie niszczy całkowicie barszczu. Ścięte rośliny odrastają, a usuwanie pędów kwiatowych przyczynia się do szybkiego wegetatywnego rozmnażania się roślin za pomocą bardzo żywotnych podziemnych części.
3. Metoda agrotechniczna polegająca na zastosowaniu zabiegów agrotechnicznych prowadzonych na polach uprawnych. Zabiegi te niszczą siewki w pierwszej fazie ich rozwoju, lub znacznie ograniczają kiełkowanie rozłupek. Metoda ta sprawdza się jedynie w przypadku pól uprawnych i nie prowadzi do wyeliminowania rośliny z siedliska.
4. Metoda przecinania korzenia polegająca na przecinaniu ostrym szpadlem korzenia na głębokości poniżej 10 cm. Jeśli część rośliny jest przykryta warstwą ziemi należy przeciąć korzeń głębiej ok. 25 cm. pod powierzchnią ziemi. Ścięte części rośliny powinny zostać wyrwane i zniszczone lub pozostawione do wyschnięcia. Metoda ta polecana jest jako skuteczna, ale ze względu na duży nakład pracy zalecana na stanowiska poniżej 200 roślin.
5. Metoda polegająca na wypasaniu zwierząt hodowlanych na terenach, na których występuje barszcz Sosnowskiego. Zwierzęta nie odczuwają negatywnych skutków jedzenia barszczu, jeśli ich dieta jest mieszana z innymi roślinami. Najskuteczniejsze jest wypasanie na początku sezonu wegetacyjnego, kiedy rośliny barszczu są jeszcze młode i świeże.
6. Metoda osłaniania kwiatostanów polegająca na zakładaniu osłon na baldachy, w celu zapobiegnięcia rozsiewania się nasion. Barszcz rozmnaża się przede wszystkim generatywnie i jest rośliną monokarpiczną, co oznacza, że naturalnie zamiera po wydaniu owoców. Metoda polega na dopuszczeniu do pełnego wykształcenia się nasion, zebraniu ich w szczelnych osłonach, a następnie usunięciu i zniszczeniu. Taki sposób zwalczania barszczu jest bardzo czasochłonny, pracochłonny i trudny w realizacji ze względu na rozmiary roślin oraz niebezpieczeństwo przez nie stwarzane.
7. Metoda biologiczna polegająca na zastosowaniu szkodników zasiedlających roślinę w celu jej zwalczenia. Metoda ta jest w przypadku barszczu najmniej popularna i wciąż jeszcze trwają badania nad jej skutecznością. Może być zastosowana w uzupełnieniu z innymi metodami.
8. Metoda kriotechnologiczna polegająca na opryskiwaniu bądź wstrzykiwaniu w roślinę cieczy o bardzo niskiej temperaturze. Niskie temperatury cieczy kriotechnicznych mogą spowodować poważne uszkodzenia w tkankach roślinnych, a tym samym przyczynić się do efektywnego niszczenia roślin niepożądanych.
BHP
Ze względu na toksyczne właściwości barszczu Sosnowskiego przy prowadzeniu jakichkolwiek zabiegów zwalczania, lub ograniczania ich ekspansji wymagających kontaktu z tymi roślinami, bądź przebywania w ich otoczeniu, konieczne jest zastosowanie szczególnych środków ostrożności. Należy bezwzględnie unikać bezpośredniego kontaktu gołej skóry z powierzchnią roślin. Osoby podejmujące pracę przy zwalczaniu barszczu powinny zawsze używać kompletnej odzieży ochronnej z nienasiąkliwych i nieprzemakalnych materiałów okrywającej całe ciało. Wskazane jest stosowanie osłon na buty. Bezwzględnie należy stosować długie gumowe rękawice, pełne maski ochronne w razie możliwości z wymiennymi pochłaniaczami. W ostateczności można zastosować proste jednorazowe maseczki chroniące drogi oddechowe lub przynajmniej okulary ochronne. Osobom pracującym przy zwalczaniu barszczu Sosnowskiego profilaktycznie zaleca się również unikanie wystawiania skóry na promieniowanie UV przez kilka dni po zakończeniu zwalczania. Osoby mające podatności na uczulenia nie powinny pracować w pobliżu tych roślin. Z uwagi na koncentrację toksycznych związków furokumarynowych w soku barszczy, praca przy barszczu Sosnowskiego wymaga zastosowania pełnej odzieży ochronnej. Każdorazowo po zakończeniu zabiegów konieczna jest utylizacja odzieży ochronnej używanej, jako jednorazowa np. kombinezony, rękawice, osłony na buty, maseczki. Należy dokładnie umyć odzież wielorazową oraz narzędzia i sprzęt używany podczas zwalczania np. kosy, nożyce, opryskiwacze. Wskazane jest również zwrócenie uwagi, czy np. na karoserii lub w bieżnikach opon samochodów używanych przy przeprowadzaniu prac nie pozostały nasiona, które mogłyby zostać przetransportowane w inne miejsce.
Przepisy prawne.
W dniu 4 października 2011 r. (Dz. U. Nr 210, poz. 1260) zostało ogłoszone rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym, w którym umieszczono m.in. barszcz Sosnowskiego. Został on wpisany na listę ze względu na swój inwazyjny charakter oraz niebezpieczeństwo, jakie stanowić dla ludzi i zwierząt. Umieszczenie tego gatunku w ww. rozporządzeniu jest związane z objęciem go zakazami zawartymi w art. 120 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 2013 poz. 627, z późn. zm.), tj. wprowadzenia do środowiska, przemieszczania w tym środowisku, sprowadzania do kraju, przetrzymywania (nie dotyczy dalszego przetrzymywania, bez zmiany lokalizacji, okazów przetrzymywanych w dniu wejścia w życie rozporządzenia), prowadzenia hodowli, rozmnażania i sprzedaży na terenie kraju. Przepisy te nie dotyczą się jednak do sposobu postępowania z osobnikami znajdującymi się już w środowisku przyrodniczym.
UWAGA
Jeśli zauważyłeś ogromny barszcz zgłoś to. Funkcjonariusze sprawdzą, czy jest to faktycznie barszcz Sosnowskiego. Jeśli tak, teren musi zostać zabezpieczony, poinformujemy jego właściciela o występowaniu rośliny oraz doradzimy jak go unieszkodliwić. Powiadomiony o tym fakcie zostanie również wydział ochrony środowiska.
Reaguj!!!
Problem polega na tym, że nawet jeśli w tej sytuacji roślina nikogo nie poparzy, to może dalej się rozprzestrzeniać i stwarzać zagrożenie w innych miejscach.